Ăn mực có bị sẹo lồi không? Câu trả lời từ góc nhìn khoa học

“Ăn mực có bị sẹo lồi không?”  là câu hỏi rất quen thuộc của nhiều người khi bị thương, sau phẫu thuật, hay đơn giản là đang chăm sóc da sau mụn. Dân gian từ lâu đã truyền tai nhau rằng ăn mực (và cả hải sản nói chung) dễ làm vết thương nổi sẹo, lồi thịt hoặc ngứa ngáy, thâm đen. 

Nhưng thực hư điều này ra sao? Liệu mực thật sự là thủ phạm khiến vết thương khó lành, hay chỉ là một hiểu lầm kéo dài qua nhiều thế hệ? Trong bài viết này, Ola Squid sẽ cùng bạn tìm hiểu sâu về mối liên hệ giữa việc ăn mực và hình thành sẹo lồi, dưới góc nhìn khoa học và dinh dưỡng y học hiện đại.

Sẹo lồi là gì?

Để hiểu rõ việc ăn mực có bị sẹo lồi không, trước tiên ta cần nắm rõ bản chất của sẹo lồi. Sẹo lồi (keloid) là kết quả của quá trình tăng sinh quá mức của mô sợi collagen trong giai đoạn da phục hồi sau chấn thương. Khi da bị tổn thương như trầy xước, mổ, bỏng, hay mụn nặng, cơ thể sẽ kích hoạt quá trình tái tạo mô mới. 

Tuy nhiên, nếu phản ứng này diễn ra mạnh hơn bình thường, lượng collagen sinh ra vượt quá nhu cầu của vết thương, dẫn đến mô sẹo “trồi lên”, cứng và đôi khi có màu sậm hơn vùng da xung quanh.

Đặc điểm của sẹo lồi:

• Bề mặt nhô cao, cứng, thường bóng và mịn.
• Có thể ngứa hoặc đau nhẹ.
• Lan rộng hơn vùng vết thương ban đầu.

Sẹo lồi không nguy hiểm, nhưng lại ảnh hưởng lớn đến thẩm mỹ và tâm lý, đặc biệt là ở vùng mặt, cổ, hoặc ngực. Một số người có cơ địa đặc biệt, dễ bị sẹo lồi dù chỉ là những vết trầy nhỏ. Vậy, mối liên hệ giữa mực và sẹo lồi bắt nguồn từ đâu?

Ăn mực có bị sẹo lồi không?

Giải đáp chung về mối liên hệ giữa mực và sẹo lồi

Theo quan niệm dân gian, mực là đồ tanh, mà đã tanh thì dễ phát độc, nổi thịt, sẹo không liền. Tuy nhiên, dưới góc nhìn khoa học dinh dưỡng hiện đại, chưa có bằng chứng y học nào chứng minh rằng ăn mực trực tiếp gây sẹo lồi. Nguyên nhân thật sự của sẹo lồi không nằm ở thực phẩm, mà là do phản ứng sinh học quá mức của cơ thể trong quá trình hồi phục da.

Dưới góc nhìn khoa học dinh dưỡng, mực là thực phẩm rất giàu protein, taurine, kẽm, và vitamin B12, những chất cần thiết để tái tạo mô và phục hồi tế bào da. Protein trong mực giúp cơ thể xây dựng lại các mô bị tổn thương nhanh chóng hơn. 

Tuy nhiên, chính vì lượng protein này quá dồi dào, nếu ăn quá nhiều trong thời điểm da đang phục hồi, cơ thể có thể sản sinh collagen vượt mức, dẫn đến hiện tượng sẹo lồi – đặc biệt ở những người có cơ địa sẹo lồi.

Ngoài ra, mực biển tươi đôi khi chứa một lượng muối, histamin và vi khuẩn tự nhiên. Nếu ăn phải mực không đảm bảo vệ sinh, chúng có thể gây phản ứng viêm nhẹ, khiến vết thương lâu lành và tăng nguy cơ sẹo xấu.

Vị vậy, ăn mực không trực tiếp gây sẹo lồi, nhưng nếu ăn quá nhiều trong giai đoạn da đang hồi phục, hoặc cơ thể có cơ địa sẹo lồi, dễ viêm, thì mực có thể gián tiếp làm sẹo phát triển xấu hơn.

Những lý do khiến nhiều người lo ngại ăn mực gây sẹo lồi

• Hàm lượng protein cao trong mực: Mực là nguồn cung protein tinh khiết, rất tốt cho cơ thể, nhưng chính lượng protein dồi dào này lại kích thích sự tổng hợp collagen. Ở người bình thường, collagen giúp làm lành vết thương nhanh. Nhưng với người có cơ địa sẹo lồi, sự sản sinh quá mức này làm mô da trồi lên, tạo sẹo.

• Tác động của tâm lý truyền miệng: Từ xưa, ông bà ta thường tránh hải sản khi bị thương vì “ăn tanh không liền da”. Mặc dù chưa có cơ sở khoa học, nhưng thói quen này đã trở thành nếp văn hoá truyền miệng, khiến nhiều người e ngại dù không có phản ứng thật sự.
• Nhầm lẫn giữa sẹo lồi và sẹo phì đại: Sẹo phì đại là dạng sẹo cứng, đỏ, nhưng không lan rộng. Nhiều người sau khi ăn mực thấy vết thương hơi cứng, cho rằng đó là sẹo lồi trong khi đây chỉ là phản ứng viêm bình thường của mô mới.
• Mực chế biến không đảm bảo vệ sinh: Mực không tươi hoặc bảo quản sai cách dễ nhiễm vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus, là loại khuẩn có thể gây viêm mô mềm và làm vết thương bị nhiễm trùng. Vì vậy, việc ăn mực kém chất lượng đôi khi gián tiếp làm vết thương xấu đi, chứ không phải do bản thân mực.

Ai nên đặc biệt cẩn trọng khi ăn mực có vết thương hở?

Dù mực không gây sẹo, một số đối tượng sau nên hạn chế hoặc ăn có kiểm soát trong giai đoạn da đang phục hồi:

• Người có cơ địa sẹo lồi bẩm sinh: cơ thể họ phản ứng mạnh với việc tái tạo collagen, nên cần cẩn thận với thực phẩm giàu đạm, bao gồm cả mực, tôm, cua.
• Người có tiền sử dị ứng hải sản: nếu từng bị ngứa, nổi mề đay, sưng môi, tiêu chảy sau khi ăn mực thì nên kiêng hoàn toàn.

• Người đang có vết thương hở, nhiễm trùng: mực chứa nhiều đạm và khoáng, có thể làm vết thương nóng, kéo dài thời gian lành nếu cơ thể đang viêm nặng.

Với người bình thường, ăn mực 2–3 lần/tuần, mỗi lần 100–150g là hợp lý, đảm bảo vừa đủ dinh dưỡng vừa không gây kích ứng.

Bị vết thương hở bao lâu thì nên kiêng ăn mực?

Nếu bạn vừa trải qua phẫu thuật, nhổ răng, sinh mổ hoặc có vết trầy sâu, nên kiêng ăn mực khoảng 7–10 ngày đầu. Đây là giai đoạn mô mới đang hình thành và phản ứng viêm vẫn còn mạnh.

Sau khi vết thương bắt đầu khô, bong mài, không còn sưng tấy, bạn có thể ăn mực trở lại với lượng nhỏ, khoảng 50g/lần. Hãy theo dõi phản ứng cơ thể, nếu không có dấu hiệu ngứa hay sưng đỏ, có thể tăng dần khẩu phần.

Lưu ý: Việc kiêng này mang tính phòng ngừa, không phải vì mực trực tiếp gây sẹo, mà nhằm tránh kích ứng trong giai đoạn mô da còn non yếu.

Ngoài mực, những thực phẩm nào cần kiêng để tránh sẹo lồi?

Trong quá trình phục hồi da, ngoài câu chuyện ăn mực có bị sẹo lồi không, bạn cũng nên lưu ý đến các nhóm thực phẩm khác có thể ảnh hưởng đến khả năng liền sẹo:

• Thịt bò: có thể khiến vùng da non sậm màu hơn, dễ để lại vết thâm.
• Thịt gà: với người có cơ địa sẹo, thịt gà đôi khi gây ngứa hoặc kích ứng tại vùng da mới lành.
• Đồ nếp: như xôi, bánh chưng, chè nếp dễ gây sưng tấy, mưng mủ, đặc biệt ở vết thương chưa khô.
• Trứng gà: có thể làm vùng da non loang lổ, không đều màu.
• Tôm, cua, cá biển: tương tự mực, chứa nhiều protein dễ gây ngứa nếu cơ thể nhạy cảm.

Tuy nhiên, đây chỉ là khuyến nghị tương đối, không phải kiêng tuyệt đối. Điều quan trọng là lắng nghe cơ thể nếu bạn ăn những thực phẩm trên mà không có phản ứng bất thường, hoàn toàn có thể dùng với liều lượng hợp lý.

Những thực phẩm nên ăn để hỗ trợ lành vết thương và ngăn ngừa sẹo lồi

Để da phục hồi nhanh, mờ sẹo và tránh hình thành sẹo lồi, bạn nên ưu tiên những nhóm thực phẩm sau:

Thực phẩm giàu vitamin C:

• Giúp tổng hợp collagen đúng mức, hạn chế sẹo lồi.
• Có nhiều trong: cam, bưởi, kiwi, ổi, dâu tây, súp lơ xanh.

Thực phẩm giàu vitamin A và E:

• Hỗ trợ tái tạo tế bào da, giảm viêm.
• Có trong: cà rốt, bí đỏ, dầu ô liu, trứng gà (ăn trắng, bỏ lòng đỏ nếu sợ loang màu).

Thực phẩm giàu kẽm và selen:

• Giúp vết thương khô nhanh, tăng miễn dịch.
• Có trong: ngũ cốc nguyên cám, hạt bí, đậu nành, hải sản (ăn khi vết thương đã khô).

Uống nhiều nước và bổ sung collagen tự nhiên:

• Nước giúp làm mềm mô sẹo, collagen giúp da đàn hồi, hạn chế lồi.
• Bạn có thể dùng nước hầm xương, canh rong biển hoặc nước dừa tươi.

Một chế độ ăn cân bằng, giàu vitamin, ít chất béo bão hòa chính là liệu pháp tự nhiên giúp da lành nhanh mà không cần dùng quá nhiều thuốc.

Cách chăm sóc vết thương đúng cách để tránh sẹo lồi

Ngoài việc ăn uống hợp lý, chăm sóc da đúng cách là yếu tố quyết định bạn có bị sẹo lồi hay không.

• Làm sạch vết thương hằng ngày: Dùng dung dịch sát khuẩn nhẹ như nước muối sinh lý, tránh chà xát mạnh.

• Không bóc mài vết thương: Đây là lỗi phổ biến nhất. Bóc mài sớm khiến mô non bị tổn thương, tăng nguy cơ sẹo lồi.
• Giữ ẩm da đúng cách: Bôi kem dưỡng ẩm chứa panthenol, vitamin E hoặc tinh dầu tràm trà để da mềm, co sẹo nhanh.
• Tránh nắng: Tia UV khiến da sậm màu, làm sẹo lồi rõ hơn. Khi ra ngoài, nên che chắn kỹ, bôi kem chống nắng có chỉ số SPF ≥ 30.
• Dùng sản phẩm ngừa sẹo chuyên dụng: Sau khi da liền, có thể sử dụng gel chứa silicone, allantoin, hoặc chiết xuất hành tây (onion extract), những thành phần được chứng minh giúp ức chế tăng sinh collagen.

Tóm lại, ăn mực không gây sẹo lồi, đây là khẳng định từ góc độ y học dinh dưỡng hiện đại. Tuy nhiên, với những người có cơ địa dị ứng hoặc đang trong giai đoạn viêm, việc hạn chế mực trong vài ngày đầu sau tổn thương là điều nên làm.

Sẹo lồi không đến từ thực phẩm, mà từ phản ứng quá mức của cơ thể trong quá trình lành da. Muốn ngăn ngừa sẹo hiệu quả, bạn cần kết hợp chế độ ăn lành mạnh, chăm sóc vết thương đúng cách, và đặc biệt là giữ tinh thần thoải mái, bởi căng thẳng cũng có thể ảnh hưởng đến quá trình hồi phục mô. Tham khảo thêm nhiều bài viết hay tại chuyên mục Blog của Ola Squid nhé!